Page 27 - FoodFocusThailand No.158 May 2019

SCIENCE & NUTRITION

มะขาม (Tamarindus indica L.) เป็นต้นไม้ในตระกูล Caesalpiniaceae มะขามมีกรดทาร์ทาริก น�้าตาล-
รีดิวซ์ น�้ามันหอมระเหย กรดไขมันอิสระ อนุพันธ์ของกรดไขมัน ฟลาโวนอยด์ไกลโคไซด์ (Vitexin, Isovitexin,
[12]
Orientin และ Isoorientin) และส่วนประกอบ อื่นๆ มะขามมักใช้ประกอบอาหาร ท�าให้มีรสเปรี้ยว ผลและ
เมล็ดยังมีฤทธิ์ในการฆ่าจุลชีพ ช่วยในการย่อยอาหาร เป็นยาระบาย ขับเสมหะ ช่วยควบคุมอาการเบาหวาน
และเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกัน นอกจากนี้ ยังพบว่าสารสกัดจากเนื้อมะขามมีสารประกอบพอลิฟีนอลสูง
[13]
ช่วยลดภาวะหลอดเลือดแดงแข็งในหนูทดลอง และมีคุณสมบัติต้านอนุมูลอิสระ ส่วนใบอ่อนของมะขาม
[14]
สามารถใช้เป็นส่วนผสมที่ให้รสเปรี้ยวแทนมะนาว และพบว่ามีสารต้านอนุมูลอิสระ ต้านการอักเสบ มีฤทธิ์
แก้ปวด และต้านการตายของเซลล์ตับแบบอะพอพโทซิส [13]
มะกอก (Spondias pinnata (Linn.f.) Kurz) เป็นพืชในตระกูล Anacardiaceae มีลักษณะเป็นไม้ผลัดใบ
ที่มีความสูง 15-30 เมตร เมื่อโตเต็มที่ สารออกฤทธิ์ทางชีวภาพหลายอย่างที่พบในมะกอก ได้แก่ ฟลาโวนอยด์
ไกลโคไซด์ อัลคาลอยด์ คาร์โบไฮเดรต ซาโปนิน สเตียรอยด์ และกัม ซึ่งเป็นที่น่าสนใจว่ากัมจากมะกอก
เป็นสารพอลิแซคคาไรด์ที่มีสภาวะเป็นกรด โดยการสร้างพันธะกับเบต้า-อะไมลิน กรดโอลีนโนลิก และกรดอะมิโน
[15]
ติ้ว บางชนิด สารสกัดหยาบจากมะกอกมีคุณสมบัติทางยา โดยมีฤทธิ์ต้านโรคบิด ต้านเชื้อแบคทีเรีย
ต้านอาการซึมเศร้า ขับปัสสาวะ เป็นยาระบาย และต้านวัณโรค มะกอกยังเป็นแหล่งที่มาของสารต้าน
อนุมูลอิสระธรรมชาติที่ไม่มีความเป็นพิษอีกด้วย [16]
เม็ก (Syzygium gratum (Wight) S.N. Mitra.) มีชื่ออื่นๆ เช่น ไคร้เม็ด ยีมือแล เสม็ด เสม็ดขาว
เสม็ดแดง เม็กอยู่ในวงศ์ Myrtaceae เป็นต้นไม้ขนาดกลางที่มีความสูงประมาณ 20 เมตร ถึงแม้ว่าการศึกษา
สารออกฤทธิ์ทางชีวภาพในเม็กยังมีน้อย แต่คุณสมบัติทางยาของสารสกัดหยาบจากเม็ก พบว่ามีฤทธิ์ต้าน
[10]
อนุมูลอิสระสูง พืชชนิดนี้ได้รับการตั้งสมมติฐานว่าไม่มีความเป็นพิษ เนื่องจากเป็นพืชที่ชาวบ้านน�าไป
บริโภคได้ทุกวัน ดังนั้น สารสกัดหยาบของเม็กจึงถูกน�ามาทดสอบในผู้ป่วยที่เป็นโรคธาลัสซีเมีย รวมทั้ง
[17]
ทดสอบฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระในหนู [18]

เอกสารอ้างอิง/References
1. Na Pattalung, P., Thongtheeraparp, W., Wiriyachitra, P., Taylor, W.C. 1994. Xanthones of Garcinia cowa. Planta Med
60: 365–8.
2. Likhitwitayawuid, K., Phadungchroen, T., Krungkrai, J. 1998. Antimalarial xanthones from Garcinia cowa Planta Med.
64, 70–72.
3. Jena, B.S., Jayaprakasha G.K., Sakariah, K.K. 2002. Organic acids from leaves, fruits, and rinds of Garcinia cowa.
J Agric Food Chem 50: 3431-4.
มะขาม 4. Lee, H.H., Chan, H.K. 1977. 1,3,6-Trihydroxy-7-methoxy-8-(3,7dimethyl-2,6 octadienyl) xanthone from Garcinia cowa.
Phytochem. 16, 2038–40.
5. Joseph, G.S., Jayaprakasha, G.K., Selvi, A.T., Jena, B.S., Sakariah, K.K. 2005. Antiaflatoxigenic and antioxidant
activities of Garcinia extracts. Int J Food Microbiol 101: 153-60.
6. Nanasombat, S., Teckchuen, N. 2009. Antimicrobial, antioxidant and anticancer activities of Thai local vegetables.
J Med Plants Res 3(5): 443-9.
7. Xu, G., Kan, W.L., Zhou, Y., Song, J.Z., Han, Q.B., Qiao, C.F., Cho, C.H., Rudd, J.A., Lin, G. and Xu, H.X. 2010.
Cytotoxic acylphloroglucinol derivatives from the twigs of Garcinia cowa. J Nat Prod 73(2): 104-8.
8. Boonsri, S., Karalai, C., Ponglimanont, C., Kanjana-opas, A., Chantrapromma, K. 2006. Antibacterial and cytotoxic
xanthones from the roots of Cratoxylum formosum. Phytochem 67: 723-7.
9. Waiyaput, W., Payungporn, S., Issara-Amphorm, J., Panjaworayan, N.T. 2012. Inhibitory effects of crude extract from
some edible Thai plants against replication of hepatitis B virus and human liver cancer cells. BMC Complement Altern
Med 12(1): 246.
10. Kukongviriyapan, U., Luangaram, S., Leekhaosoong, K., Kukongviriyapan, V., Preeprame, S. 2007. Antioxidant and
vascular protective activities of Cratoxylum formosum, Syzygium gratum and Limnophila aromatica. Biol Pharm
Bull 30(4): 661-6.
11. Maisuthisakul, P., Suttajit, M., Pongsawatmanit, R. 2007. Assessment of phenolic content and free radical-scavenging
capacity of some Thai indigenous plants. Food Chem 100: 1409-18.
มะกอก 12. Escalona-Arranz, J.C., Perez-Roses, R. Jimenez, I. L., Rodriguez-Amado, J., Argota-Coello, H., Canizares-Lay, J.,
Morris-Quevedo, H.J., Sierra-Gonzalez, G. 2010. Chemical constituents of Tamarindus indica L. leaves. Cuban
Journal of Chemistry [online] Available at http://www.redalyc.org/articulo.oa?id=443543720011
13. Bhadoriya, S.S., Ganeshpurkar, A., Narwaria, J., Rai, G., Jain, A.P. 2011. Tamarindus indica: Extent of explored
potential. Pharmacogn Rev 5(9):73-81.
14. Martinello, F., Soares, S.M., Franco, J.J., Santos, A.C., Sugohara, A., Garcia, S.B., Curti, C.,Uyemura, S.A. 2006.
Hypolipemic and antioxidant activities from Tamarindus indica L. pulp fruit extract in hypercholesterolemic hamsters.
Food Chem Toxicol 47: 163–70.
15. Arranz, J.C.E., Diaz, J.G., Perez-Roses, R., la Vega, J.D. 2014. Effect of Tamarindus indica L.leaves' fluid extract on
human blood cells. Nat Prod Res 28(18): 1-4.
16. Sameh, S., Al-Sayed, E., Labib, R.M., Singab, A.N. 2018. Genus Spondias: A Phytochemical and Pharmacological
Review. Evid Based Complement Alternat Med [online] Available at https://doi.org/10.1155/2018/5382904
17. Bureemas, J., Kukongviriyapan, V., Kukongviriyapan, U., Senggunprai, L. 2007. Effects of Syzygium gratum on
antioxidant system in β-thalassemia/Hb E patients. KKU Res J 7(2): 15-21.
18. Senggunprai, L., Kukongviriyapan, V., Prawan, A., Kukongviriyapan, U. 2010. Consumption of Syzygium gratum promotes
เม็ก the antioxidant defense system in mice. Plant Foods Hum Nutr 65(4):403-9.

MAY 2019 FOOD FOCUS THAILAND 27

26-28_Science & Nutrition_������������.indd 27 22/4/2562 BE 16:59