Page 48 - FoodFocusThailand No.224 November 2024

STRONG QC & QA

การสกัดของเหลว-ของแข็ง (Liquid–solid extraction) การสกัด กับตััวอย่างทัุ้กประเภทั้ ดังนั�นผู่้ปฏิิบัตัิงานจำึงตั้องพิจำารณาเพื�อให้
สารด้วยตััวดูดซัับของแข็ง (Solid-phase extraction) การสกัดด้วย ได้ผ่ลลัพธิ์ทั้้�ด้ทั้้�สุดสำาหรับแตั่ละตััวอย่าง
ปฏิิกิริยากรด-เบส (Acid-base extraction) การสกัดแบบแช่่หมััก - การสกัดด้วยของเหลวท่�ม่ความดันิสูง (Pressurized
(Maceration) การสกัดแบบตั้มั (Decoction) การสกัดแบบช่ง/แช่่ Liquid Extraction; PLE) หรือการสกัดโดยใช่้ตััวทั้ำาละลายใน
(Infusion) การสกัดแบบซัึมัผ่่าน (Percolation) และการสกัดแบบ สภาวะเร่ง (Accelerated Solvent Extraction; ASE) เป็นกระบวนการ
ไหลย้อนกลับโดยใช่้ความัร้อน (Heat reflux extraction) ทั้ั�งน้� ทั้้�ช่่วยให้ตััวทั้ำาละลายอยู่ในสภาวะทั้้�มั้อุณหภูมัิและความัดันสูง
การสกัดแบบดั�งเดิมัมัักมั้ข้อจำำากัดหลายประการ เช่่น มั้ประสิทั้ธิิภาพ ซัึ�งตั้องมัากกว่าจำุดเดือดของตััวทั้ำาละลาย และเพื�อให้ตััวทั้ำาละลาย

ในการสกัดตัำ�า ใช่้เวลาในการสกัดนาน และใช่้ตััวทั้ำาละลายอินทั้ร้ย์ อยู่ในสถึานะของเหลว รวมัถึึงความัดันของระบบการสกัดจำะตั้อง
ในปริมัาณมัาก จำึงก่อให้เกิดความัเส้�ยงในด้านความัปลอดภัย มั้ค่าสูงขึ�นตัามัไปด้วย โดยสภาวะความัดันสูงจำะทั้ำาให้ตััวทั้ำาละลาย
สำาหรับผู่้ปฏิิบัตัิงานและสิ�งแวดล้อมั โดยเทั้คนิคการสกัดแบบ อินทั้ร้ย์อยู่ใกล้กับพื�นทั้้� supercritical regions of the phase diagram
ดั�งเดิมัมัักจำะอาศััยหลักการแพร่กระจำายของสารสำาคัญจำาก จำึงส่งผ่ลให้ตััวทั้ำาละลายสามัารถึแทั้รกซัึมัเข้าสู่เมัทั้ริกซั์ตััวอย่างได้
แมัทั้ริกซั์ทั้้�เป็นของแข็งไปยังเฟสของเหลว (เช่่น การแช่่หมััก และ ด้ขึ�น ซัึ�งจำะช่่วยเพิ�มัอัตัราการถึ่ายเทั้มัวล รวมัถึึงลดระยะเวลาใน
การซัึมัผ่่าน) หากตั้องการสกัดสารสำาคัญให้ได้ปริมัาณมัากทั้้�สุดจำะ การสกัดและการใช่้ตััวทั้ำาละลาย
ตั้องทั้ำาการสกัดซัำ�าหลายรอบ จำึงทั้ำาให้ใช่้เวลาในการสกัดนานขึ�น - การสกัดด้วยคล่�นิอัลตราซาวนิด์ (Ultrasound-assisted
รวมัถึึงเทั้คนิคบางอย่างตั้องใช่้ความัร้อนสูง (เช่่น การตั้มั การช่ง extraction; UAE) อาศััยหลักการคลื�นเส้ยงความัถึ้�สูงเพื�อสร้างคลื�นอัด
และการสกัดด้วยความัร้อน) และ/หรือใช่้แรงกลเพื�อเพิ�มัประสิทั้ธิิภาพ และลดความัดันในตััวอย่าง ซัึ�งทั้ำาให้เกิดฟองอากาศัทั้้�ทั้ำาลาย
ในการสกัด (ความัร้อนและการคน) ซัึ�งตั้องใช่้พลังงานมัาก โครงสร้างเซัลล์และช่่วยให้ตััวทั้ำาละลายสามัารถึแทั้รกซัึมัเข้าสู่
ตััวอย่างได้ด้ยิ�งขึ�น
การสกัดพืืชสมุุนไพืรด้วยวิธีีที่ี�เป็็นมุิตรต่อสิ�งแวดล้้อมุ - การสกัดด้วยสนิามไฟฟ้าแบบพััลส์ (Pulsed Electric Field
จำากข้อจำำากัดของการสกัดแบบดั�งเดิมั จำึงทั้ำาให้มั้การพัฒนาเทคนิิค Extraction; PEFE) เป็นกระบวนการทั้้�ไมั่ใช่้ความัร้อน โดยอาศััย
การสกัดร่วมและเทคนิิคการสกัดท่�เป็็นิมิตรกับสิ�งแวดล้อม หลักการส่งสัญญาณไฟฟ้าผ่่านเซัลล์ทั้้�ช่่วยเพิ�มัความัสามัารถึใน
(Green extraction techniques) เพื�อลดผ่ลกระทั้บตั่อสิ�งแวดล้อมั การแยกสารสำาคัญออกจำากพืช่ โดยใช่้ระยะเวลาในการสกัดและ
จำากกระบวนการสกัด และส่งผ่ลให้ผ่ลิตัภัณฑ์์สุดทั้้ายมั้ความั ใช่้ตััวทั้ำาละลายลดลง จำึงทั้ำาให้ PEFE อาจำเป็นวิธิ้การสกัดทั้้�ด้อ้ก

ปลอดภัยตั่อการบริโภค ทั้ั�งน้� การเลือกเทั้คนิคการสกัดขึ�นอยู่กับ วิธิ้หนึ�งในระดับอุตัสาหกรรมั
ข้อด้หรือข้อจำำากัดของเทั้คนิคทั้้�ใช่้ในการสกัดและสารสำาคัญทั้้� - การสกัดด้วยการใช่้เอนิไซม์ช่่วยสกัด (Enzyme-assisted
ตั้องการ โดยเทั้คนิคเหล่าน้�มั้ข้อด้หลายประการเมัื�อเปร้ยบเทั้้ยบกับ extraction; EAE) โดยใช่้เอนไซัมั์ในการทั้ำาลายผ่นังเซัลล์พืช่
วิธิ้การสกัดแบบดั�งเดิมั เช่่น ใช่้เวลาสั�น ช่่วยลดปริมัาณการใช่้ตััว จำึงสามัารถึปลดปล่อยสารสำาคัญภายในเซัลล์ออกมัาได้ โดยปัจำจำัย
ทั้ำาละลายสารอินทั้ร้ย์ทั้้�เป็นอันตัราย มั้ประสิทั้ธิิภาพในการสกัดสูง หลักทั้้�ส่งผ่ลตั่อประสิทั้ธิิภาพในการสกัดของ EAE คือ ขนาดของ
รวมัถึึงการสกัดซัำ�าของกระบวนการจำะใช่้พลังงานทั้้�ตัำ�ากว่า จำึงขอยก อนุภาคตััวอย่างและช่นิดของเอนไซัมั์ทั้้�ใช่้ ซัึ�งการสกัดด้วยการใช่้
ตััวอย่างกระบวนการสกัดทั้้�น่าสนใจำและกำาลังได้รับความันิยมั ดังน้� เอนไซัมั์ช่่วยสกัดได้มั้ผ่ลงานวิจำัยรองรับมัากมัาย จำึงแสดงให้เห็นถึึง
- การสกัดด้วยคล่�นิไมโครเวฟช่่วยสกัด (Microwave- ความัสามัารถึของเทั้คนิคน้�ในการเพิ�มัปริมัาณสารสำาคัญจำาก
assisted extraction; MAE) เป็นเทั้คนิคการสกัดทั้้�ทั้ันสมััย โดยใช่้ การสกัดพืช่หลายช่นิด
พลังงานไมัโครเวฟในการแยกสารออกจำากตััวอย่าง วิธิ้น้�จำะใช่้หลักการ นอกจำากเทั้คนิคดังกล่าว ยังมั้เทั้คนิคการสกัดทั้้�เป็นมัิตัรตั่อ
ทั้ำาความัร้อนด้วยคลื�นไมัโครเวฟทั้้�มั้ความัถึ้�ระหว่าง 300 MHz ถึึง สิ�งแวดล้อมัอ้กหลายวิธิ้ อาทั้ิ การสกัดด้วยตััวทั้ำาละลายเหนือวิกฤตั
300 GHz กับตััวอย่างทั้้�ตั้องการสกัด โดยพลังงานไมัโครเวฟจำะ (Supercritical fluid extraction) การสกัดด้วยตััวทั้ำาละลาย
เปล้�ยนเป็นพลังงานความัร้อนแล้วถึ่ายเทั้ให้แก่ตััวอย่างทั้้�ตั้องการ กึ�งวิกฤตั (Subcritical fluid extraction) การสกัดแบบเพอร์สแทั้รกช่ัน
สกัดโดยตัรง จำึงทั้ำาให้เกิดความัร้อนยิ�งยวดภายในและส่งผ่ลให้ ผ่่านเยื�อเมัมัเบรน (Perstraction) การสกัดด้วยนำ�ากึ�งวิกฤตั
โครงสร้างของเซัลล์เส้ยหายจำนทั้ำาให้อัตัราการแพร่สูงขึ�น และเกิด (Subcritical water extraction) และการสกัดโดยอาศััยการทั้ำา
การปลดปล่อยสารสำาคัญไปสู่ตััวทั้ำาละลายได้ด้ขึ�น โดย MAE มั้ ปฏิิกิริยาเคมั้เช่ิงกลช่่วยในการสกัด (Mechanochemical-assisted
การใช่้ตััวทั้ำาละลายในปริมัาณน้อย อ้กทั้ั�งยังสามัารถึทั้ำาการสกัด extraction) เป็นตั้น
ได้แมั้ในสภาวะทั้้�ไมั่มั้ตััวทั้ำาละลาย ด้วยการใช่้นำ�าทั้้�มั้อยู่ในตััวอย่าง

ซัึ�งทั้ำาหน้าทั้้�เป็นตััวทั้ำาละลายและช่่วยในการทั้ำาลายเซัลล์ แมั้ว่าวิธิ้
น้�จำะมั้ข้อด้แตั่การสกัดด้วยคลื�นไมัโครเวฟช่่วยสกัดอาจำไมั่เหมัาะ More Information Service Info C008

48 FOOD FOCUS THAILAND NOV 2024

22/10/2567 BE 09:18
47-50_Strong QC&QA_����.indd 48 22/10/2567 BE 09:18
47-50_Strong QC&QA_����.indd 48