Page 22 - FoodFocusThailand No.145_April 2018

กองบรรณาธิการ
ยุวาณี อุ้ยนอง
Editorial Team
Yuwanee Ouinong
Food Focus Thailand

Economic Intelligence Center (EIC)
editor@foodfocusthailand.com
Siam Commercial Bank Public Company Limited
yuwanee.ouinong@scb.co.th
SCIENCE & NUTRITION
SCIENCE & NUTRITION
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ทพญ.ดุลยพร ตราชูธรรม
Assistant Professor Dr.Dunyaporn Trachootham
Institute of Nutrition, Mahidol University
dunyaporn.tra@mahidol.ac.th
นมเปรี้ยวที่มีโพรไบโอติกส์

ช่วยเสริมภูมิคุ้มกันเมื่อได้รับวัคซีนไข้หวัดใหญ่

ได้รับวัคซีนไข้หวัดใหญ่ จ�านวน 1ครั้ง ณ ศูนย์การแพทย์กาญจนาภิเษก มหาวิทยาลัย-
มหิดล เพื่อกระตุ้นให้เกิดภูมิคุ้มกันต่อต้านเชื้อไวรัส H1N1, H3N2 และ Flu-B
นอกจากได้รับวัคซีนแล้ว อาสาสมัครยังได้รับประทานนมตามกลุ่มที่ก�าหนดให้
เป็นเวลา 2 สัปดาห์ก่อนรับวัคซีน และรับประทานต่ออีก 4 สัปดาห์หลังรับวัคซีน
ไข้หวัดใหญ่ (Influenza) เป็นโรคติดเชื้อทางเดินหายใจที่พบบ่อยและ ระหว่างนี้อาสาสมัครทุกคนงดรับประทานอาหารอื่นที่มีโพรไบโอติกส์ ทั้งนี้ มีการ-

เป็นปัญหาส�าคัญทั่วโลก ไข้หวัดใหญ่เกิดจากการติดเชื้อไวรัสไข้หวัด เจาะเลือดเพื่อวัดภูมิคุ้มกันตั้งแต่ก่อนรับนมเปรี้ยว หลังรับนมเปรี้ยว 2 สัปดาห์
คือ ไวรัสไข้หวัดใหญ่ชนิดเอ (Flu-A) เช่น ไวรัสเอชวันเอ็นวัน (H1N1) (ก่อนรับวัคซีน) หลังรับวัคซีน 4 สัปดาห์ และหลังหยุดรับนมเปรี้ยว 2 สัปดาห์
ไวรัสเอชทรีเอ็นทู (H3N2) และไวรัสไข้หวัดใหญ่ชนิดบี (Flu-B) เพื่อศึกษาการเปลี่ยนแปลงของภูมิคุ้มกันต่อไวรัสไข้หวัดใหญ่ โดยการตรวจ
ภูมิคุ้มกันได้ส่งตัวอย่างเลือดไปตรวจที่คณะเวชศาสตร์เขตร้อน มหาวิทยาลัยมหิดล
ซึ่งไวรัสชนิดเอนี้เคยก่อการระบาดใหญ่ทั่วโลกมาแล้ว เช่น ในกรณี ด้วยเทคนิค Hemagglutination Inhibition (HI) ซึ่งทางห้องปฏิบัติการจะไม่ทราบว่า
การระบาดของไวรัสไข้หวัดใหญ่ 2009 เป็นต้น อาสาสมัครแต่ละรายอยู่กลุ่มใด ทั้งนี้ เพื่อให้ผลตรวจถูกต้องไม่มีการล�าเอียง
จากนั้นเมื่อได้รับผลตรวจกลับมา นักวิจัยสถาบันโภชนาการได้ท�าการวิเคราะห์
ทางสถิติโดยผู้วิเคราะห์ไม่ทราบว่าอาสาสมัครรายใดได้รับนมเปรี้ยว ทราบเพียงว่า
มาตรการที่ดีที่สุดในการป้องกันการติดเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ คือ การให้วัคซีน อยู่กลุ่ม A หรือ B แต่ไม่ทราบว่า A คืออะไร B คืออะไร ผลการวิเคราะห์จึงน่าเชื่อถือ
ป้องกันไวรัสไข้หวัดใหญ่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเด็กและผู้สูงอายุ องค์การอนามัยโลก ปราศจากการล�าเอียง
ได้แนะน�าให้มีการฉีดวัคซีนที่กระตุ้นให้เกิดภูมิคุ้มกันต่อเชื้อไข้หวัดใหญ่ 3 ชนิด คือ จากผลการวิจัยพบว่า ในอาสาสมัครที่มีภูมิคุ้มกันต�่า (ค่า HI titer น้อยกว่า
ไวรัส H1N1, H3N2 และ Flu-B อย่างไรก็ตาม ประสิทธิภาพของวัคซีนป้องกัน 40) หากได้รับวัคซีนร่วมกับรับประทานนมเปรี้ยวที่มีโพรไบโอติกส์จะมีอัตราการสร้าง
ไข้หวัดใหญ่ที่ใช้อยู่ในปัจจุบันไม่สูงนัก พบว่าการกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันให้สร้าง ภูมิคุ้มกันใหม่ (Seroconversion rate) ต่อเชื้อ H1N1 และ H3N2 สูงกว่ากลุ่มที่รับนม
แอนติบอดีที่มีฤทธิ์ยับยั้งการติดเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ชนิดเอไม่ดีนัก และมีประชากร ที่ไม่มีโพรไบโอติกส์ นอกจากนี้ ส�าหรับเชื้อ H3N2 ซึ่งมักพบว่าวัคซีนไม่ค่อยได้ผลนั้น
บางส่วนที่ไม่สร้างแอนติบอดี หรือสร้างแอนติบอดีได้ในระดับต�่า ดังนั้นจึงมี การวิจัยดังกล่าวยังพบว่าในคนที่มีภูมิอยู่แล้ว การรับประทานนมเปรี้ยวที่มี
ความจ�าเป็นต้องหาแนวทางเสริมภูมิคุ้มกันโรคไข้หวัดใหญ่ โพรไบโอติกส์ช่วยให้อัตราการตอบสนองต่อวัคซีนต้านไวรัส H3N2 เพิ่มขึ้น
โพรไบโอติกส์ (Probiotics) คือ จุลินทรีย์ที่มีประโยชน์ต่อร่างกายมนุษย์ พบใน อย่างน้อย 2 เท่า อีกด้วย อย่างไรก็ดี เนื่องจากอาสาสมัครกลุ่มนี้มีการตอบสนอง
อาหารหลายชนิด เช่น โยเกิร์ต (Yogurt) นมเปรี้ยว (Drinking fermented milk) และ ต่อวัคซีนต้านไวรัส Flu-B สูงอยู่แล้ว จึงไม่เห็นความแตกต่างระหว่างการได้รับหรือ
เนยแข็ง (Cheese) เป็นต้น ประโยชน์ของโพรไบโอติกส์มีหลายอย่าง ทั้งการปรับสมดุล ไม่ได้รับโพรไบโอติกส์ต่อภูมิคุ้มกันต้านไวรัสชนิด B การวิจัยเรื่องโพรไบโอติกส์
แบคทีเรียในล�าไส้ กระตุ้นการขับถ่าย ตลอดจนเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน ทีมนักวิจัยจาก กับภูมิคุ้มกันไข้หวัดใหญ่มีการด�าเนินการในหลายประเทศ ซึ่งได้ผลแตกต่างกัน
หน่วยงานสังกัดมหาวิทยาลัยมหิดล ได้แก่ สถาบันโภชนาการ คณะเวชศาสตร์เขตร้อน บ้างก็พบผลดี บ้างก็ไม่พบผลแตกต่าง การวิจัยครั้งนี้ที่ประเทศไทยท�าให้เกิด
และศูนย์การแพทย์กาญจนาภิเษก ได้ท�าการศึกษาวิจัยในคนเกี่ยวกับประสิทธิผลของ องค์ความรู้ใหม่ว่า โพรไบโอติกส์จะช่วยเสริมฤทธิ์ของวัคซีนในการเพิ่มภูมิคุ้มกัน
นมเปรี้ยวที่มีโพรไบโอติกส์ คือ จุลินทรีย์แลกโตบาซิลัส พาราคาเซอิ 431 (Lactobacillus ก็ต่อเมื่อคนนั้นมีภูมิคุ้มกันต�่า หากมีภูมิคุ้มกันสูงอยู่แล้วก็จะไม่เห็นผล
paracasei 431) ต่อการสร้างเสริมภูมิคุ้มกันไข้หวัดใหญ่ และได้ตีพิมพ์ผลงานวิจัยแล้ว นอกจากนี้ มีรายงานการวิจัยในต่างประเทศซึ่งตีพิมพ์ในวารสารวิชาการ
ในวารสาร Journal of Functional Food ซึ่งเป็นวารสารวิชาการระดับนานาชาติที่เผยแพร่ นานาชาติพบว่า โพรไบโอติกส์จุลินทรีย์ชนิดอื่น เช่น Lactobacillus acidophilus
งานวิจัยด้านอาหารสุขภาพโดยผ่านการตรวจสอบคุณภาพจากนักวิชาการ NCFM และ Bifidobacterium animalis subsp. lactis Bi-07 ก็ให้ผลช่วย
งานวิจัยครั้งนี้เป็นการทดลองทางคลินิก (Clinical trial) ซึ่งผ่านการรับรองจาก ลดอาการไข้ คัดจมูก และลดจ�านวนวันที่ป่วยด้วยไข้หวัดในเด็กและผู้ใหญ่สุขภาพดี
คณะกรรมการจริยธรรมการวิจัยในคนชุดกลาง มหาวิทยาลัยมหิดล การวิจัยนี้มีอาสาสมัคร ได้เช่นกัน
สุขภาพดี อายุ 18-45 ปี เข้าร่วมโครงการจ�านวน 60 คน โดยแบ่งเป็นสองกลุ่ม กลุ่มละ โดยสรุป ในผู้ที่ไม่เคยเป็นโรคไข้หวัดใหญ่หรือไม่เคยรับวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่
30 คน โดยกลุ่มหนึ่งได้รับนมเปรี้ยวที่มีโพรไบโอติกส์ อีกกลุ่มได้รับนมแต่งกลิ่นรส การรับประทานนมเปรี้ยวที่มีโพรไบโอติกส์ร่วมกับการฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่
ที่ไม่มีโพรไบโอติกส์ การวิจัยนี้มีการออกแบบที่ดี กล่าวคือ เป็นการสุ่มแบบปกปิด น่าจะช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันป้องกันโรคไข้หวัดใหญ่ได้
(Blinded randomized trial)โดยอาสาสมัครไม่ทราบว่าตนเองอยู่กลุ่มใด อาสาสมัครทุกคน

20 FOOD FOCUS THAILAND APR 2018

20-21.indd 20 20/3/2561 BE 17:44