Page 56 - 151

STREN
STRENGTHEN THE PACKAGINGGTHEN THE PACKAGING

เทคโนโลยีและการพัฒนาบรรจุภัณฑ์อาหาร

ส�ำหรับผู้บริโภคยุค 4.0

ผู้บริโภคยุคใหม่มีรูปแบบการด�ารงชีวิตที่ต้องการความสะดวกสบาย ชอบสิ่งแปลกใหม่ และพร้อมที่จะปรับตัวตามเทคโนโลยี
ที่เปลี่ยนแปลงไป ท�าให้แนวโน้มการพัฒนาผลิตภัณฑ์อาหารและบรรจุภัณฑ์มีการเปลี่ยนแปลงอย่างต่อเนื่องและรวดเร็ว นอกจากนี้
นโยบายไทยแลนด์ 4.0 ของรัฐบาลในปัจจุบันยังส่งเสริมการพัฒนาเทคโนโลยีและนวัตกรรมขึ้นเองภายในประเทศ รวมถึงกระตุ้น

การส่งออกเทคโนโลยีและนวัตกรรมแทนการน�าเข้า เพื่อส่งเสริมให้ประเทศไทยเป็นประเทศที่มีความเข้มแข็งทางเศรษฐกิจ
และอุตสาหกรรมในระดับภูมิภาคและระดับโลก

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ณัฐดนัย หาญการสุจริต
Assistant Professor Nathdanai Harnkarnsujarit, Ph.D.
Department of Packaging and Materials Technology
Faculty of Agro-Industry, Kasetsart University
nathdanai.h@ku.ac.th

ภาชนะบรรจุหรือบรรจุภัณฑ์เป็นเสมือนหน้าต่างของสินค้าที่มีต่อผู้บริโภค ท�าหน้าที่ปกป้อง อ�านวยความสะดวก
และสื่อสารให้ข้อมูลแก่ผู้บริโภค การพัฒนาบรรจุภัณฑ์ด้านการออกแบบและเทคโนโลยีจะช่วยตอบโจทย์ผู้บริโภค
ยุคใหม่ ตลอดจนส่งเสริมนโยบายไทยแลนด์ 4.0 ของภาครัฐ ซึ่งตัวอย่างการพัฒนาบรรจุภัณฑ์ที่เห็นได้ในประเทศ
ได้แก่

บรรจุภัณฑ์ที่ช่วยอ�ำนวยควำมสะดวกแก่ผู้บริโภค บรรจุภัณฑ์เป็นเครื่องมือส�าคัญในการอ�านวย
1ความสะดวกให้แก่ผู้ซื้อและผู้บริโภคอาหาร การออกแบบโครงสร้างภาชนะบรรจุจะช่วยอ�านวยความสะดวกใน
การใช้งานบรรจุภัณฑ์อาหาร ตอบสนองความต้องการของผู้บริโภค และยังอาจช่วยเพิ่มมูลค่าให้แก่สินค้า ตัวอย่างเช่น
การเพิ่มความสะดวกในการหยิบจับถือหรือหิ้วภาชนะได้ถนัดมือ ความสะดวกในการบริโภคอาหารและเครื่องดื่ม เช่น
บรรจุภัณฑ์อ่อนตัวส�าหรับอาหารเหลวบรรจุในถุงอะลูมิเนียมฟอยล์ที่มีลายพิมพ์สวยงามมีการออกแบบปากถุงคล้าย
หลอดดูดที่ผู้บริโภคสามารถเปิดรับประทานได้ทันที การออกแบบฝาที่ใช้นิ้วดันเปิด-ปิดได้สะดวกในขณะที่สามารถดูด
เครื่องดื่มเหลวได้ง่ายไม่หกเลอะเทอะ ความสะดวกในการปิดผนึกและเปิดบริโภคซ�้าส�าหรับขนมขบเคี้ยว ความสะดวก
ในการอุ่นร้อนด้วยไมโครเวฟและ/หรือเตาอบส�าหรับอาหารพร้อมบริโภค ฯลฯ และมีงานวิจัยที่ศึกษาความสัมพันธ์
ระหว่างการออกแบบรูปทรงหรือส่วนประกอบที่เป็นโครงสร้าง เช่น ความสูงหรือขนาดของฝา ลักษณะและปริมาณเกลียว
บนฝาขวดบรรจุต่อแรงบิดที่ใช้ในการเปิดผนึก เพื่อใช้ในการออกแบบโครงสร้างฝาส�าหรับผู้บริโภคกลุ่มผู้สูงวัย การออกแบบ
โครงสร้างดังกล่าวต้องอาศัยการศึกษาหลักวิทยาศาสตร์ทางสรีรวิทยา หลักวิศวกรรมการบรรจุ ควบคู่กับการท�าความ-
เข้าใจพฤติกรรมผู้บริโภคส�าหรับอาหารแต่ละชนิด
นอกจากนี้ยังมีการพัฒนาเทคโนโลยีวัสดุบรรจุประเภทต่างๆ เพื่ออ�านวยความสะดวกต่อผู้บริโภค โดยเฉพาะ
การเปิด-ปิดผนึกภาชนะ เช่น การผลิตฟิล์มพลาสติกปิดผนึกถ้วยหรือถาดที่ลอกง่าย (Easy-peel)
ด้วยเทคนิคต่างๆ ได้แก่ การเคลือบผิวหรือลามิเนต โดยควบคุมแรงพันธะระหว่างผิวหน้า
ฟิล์มชั้นปิดผนึกและผิวหน้าถ้วยหรือถาดที่เป็นภาชนะบรรจุอาหาร ท�าให้ผู้บริโภค
ออกแรงเพียงเล็กน้อยก็สามารถเปิดผนึกบรรจุภัณฑ์ได้ ในขณะที่รอยปิดผนึก
มีความแข็งแรง เทคโนโลยีซองฉีกง่าย และการควบคุมทิศทาง
(Direction) ของรอยฉีกด้วยการใช้แสงเลเซอร์ หรือ “Laser-
microperforation” โดยฟิล์มที่ใช้ผลิตซองนั้นจะผ่าน
กระบวนการท�ารอยบากด้วยแสงเลเซอร์เพื่อให้สามารถควบคุม
ทิศทางการฉีกขาดได้ดีขึ้น
ผู้บริโภคส่วนใหญ่ประสบปัญหาการเปิดผนึกส�าหรับอาหารกระป๋อง
ท�าให้ฝากระป๋องมีวิวัฒนาการเพื่อความเปิดง่ายอย่างต่อเนื่อง ผู้ผลิตกระป๋องใน
ประเทศไทยมีการพัฒนาฝากระป๋อง เช่น การใช้ห่วงปิดลงบนฝาเพื่อให้ผู้บริโภคดึงฝา
ออกได้ง่าย การพัฒนาเทคโนโลยีของวัสดุปิดผนึกกระป๋องด้วยแผ่นฟอยล์ที่สามารถทนทาน
ต่ออุณหภูมิสูงและแรงดันในกระบวนการแปรรูปด้วยความร้อน (Thermal processing) และ
54 FOOD FOCUS THAILAND OCT 2018
54 FOOD FOCUS THAILAND OCT 2018