62
APR2017
FOOD FOCUS THAILAND
STORAGE, HANDLING
&LOGISTICS
อย่
างไรก็
ตามอุ
ตสาหกรรมอาหารเป็
นอุ
ตสาหกรรมที่
ซั
บซ้
อนมี
ความยากล�
ำบากในการ
บริ
หารจั
ดการ เนื่
องจากอาหารเป็
นสิ
นค้
าที่
ขึ้
นอยู่
กั
บพฤติ
กรรมการบริ
โภคของมนุ
ษย์
อาหาร
มี
อายุ
(Shelf-life) ที
่
จ�
ำกั
ด มี
อายุ
การจั
ดเก็
บที่
สั้
นโดยเฉพาะอาหารสด อาหารบางประเภท
ต้
องเก็
บในห้
องเย็
นเพื่
อยื
ดอายุ
ซึ่
งท�
ำให้
เกิ
ดต้
นทุ
นสิ
นค้
าคงคลั
งมู
ลค่
ามหาศาล ดั
งนั้
น
ในบทความนี้
ผู
้
เขี
ยนจะน�
ำเสนอแนวทางการน�
ำระบบการจั
ดการโลจิ
สติ
กส์
เข้
าไปพั
ฒนาระบบ
โซ่
อุ
ปทานของอุ
ตสาหกรรมอาหาร เพื่
อสร้
างความสามารถในการแข่
งขั
นในอุ
ตสาหกรรม
ระบบโซ่
อุ
ปทานของอุ
ตสาหกรรมอาหารแนวใหม่
ผู
้
น�
ำในการพั
ฒนาการค้
าปลี
กในอุ
ตสาหกรรมอาหาร เช่
น วอล-มาร์
ต (Wal-Mart) ได้
น�
ำ
หลั
กการของการ Share Information จากผู
้
ซื้
อคนสุ
ดท้
าย (ปลายน�้
ำ) ไล่
จนไปถึ
งผู
้
ผลิ
ต
ซึ่
งเป็
นอุ
ตสาหกรรมต้
นน�้
ำ โดยใช้
ระบบอิ
เล็
กทรอนิ
กส์
ที่
ช่
วยในการเติ
มเต็
มสิ
นค้
า
(Replenishment) ซึ่
งหลั
กการดั
งกล่
าวของวอล-มาร์
ตนี้
ได้
ช่
วยลดต้
นทุ
นของสิ
นค้
าคงคลั
ง
ในระบบโซ่
อุ
ปทานของอุ
ตสาหกรรมอาหารซึ่
งสุ
ดท้
ายก็
จะสามารถช่
วยให้
ผู
้
บริ
โภคซื้
ออาหาร
ในราคาที่
ถู
กลง ทั้
งยั
งช่
วยเพิ่
มศั
กยภาพในการแข่
งขั
นให้
กั
บวอล-มาร์
ต ให้
เป็
นผู้
น�
ำในระบบ
การค้
านี้
อี
กด้
วย
วอล-มาร์
ต ได้
น�
ำเอาระบบอิ
เล็
กทรอนิ
กส์
มาใช้
ในการบริ
หารจั
ดการ โดยน�
ำระบบที่
เรี
ยกว่
า ElectronicData Interchange (EDI) ซึ่
งเป็
นระบบที่
มี
การประสานงานกั
นที่
ยุ่
งยาก
ของระบบโซ่
อุ
ปทานของอุ
ตสาหกรรมอาหาร[1] ตั้
งแต่
ซั
พพลายเออร์
ผู้
ผลิ
ต และวอล-มาร์
ต
ด้
วยคอมพิ
วเตอร์
และมี
การส่
งข้
อมู
ลความต้
องการผ่
านระบบคอมพิ
วเตอร์
นี้
อย่
างต่
อเนื่
อง
ตลอดเวลา (Kinsley[2], 2000) ระบบนี้
จะช่
วยส่
งเสริ
มการขนส่
งสิ
นค้
าแบบ Just in Time
ทั้
งยั
งช่
วยป้
องกั
นสิ
นค้
าขาดสต๊
อก ลดต้
นทุ
นสิ
นค้
าคงคลั
ง และช่
วยผู
้
ประกอบการในด้
าน
การบริ
หารการผลิ
ต ซึ่
งผู
้
ผลิ
ตไม่
จ�
ำเป็
นจะต้
องผลิ
ตสิ
นค้
าที
ละมากๆ ลดการเก็
บวั
ตถุ
ดิ
บ
ที่
มี
ประมาณมากจนเกิ
นไปลดการเก็
บสิ
นค้
าคงคลั
งซึ่
งจะช่
วยให้
ลดต้
นทุ
นลงตลอดโซ่
อุ
ปทาน
และท�
ำให้
ต้
นทุ
นโดยรวมของสิ
นค้
าลดลง
อย่
างไรก็
ตาม ในทางปฏิ
บั
ติ
เนื่
องจากความแตกต่
างของเทคโนโลยี
ในห่
วงโซ่
อุ
ปทาน
ที่
จะน�
ำระบบอิ
เล็
กทรอนิ
กส์
มาใช้
อี
กทั้
งลั
กษณะของการผลิ
ตผลิ
ตภั
ณฑ์
อาหารและการบริ
โภค
ที่
แตกต่
างกั
นท�
ำให้
การน�
ำระบบอิ
เล็
กทรอนิ
กส์
มาใช้
ค่
อนข้
างยาก ดั
งนั้
น หนทางให้
การ
แก้
ปั
ญหาครั้
งนี้
จึ
งได้
มี
การตั้
งองค์
กรกลางที่
ไม่
ได้
หวั
งในผลก�
ำไรคื
อUniformCodeCouncil
(UCC)ที่
จะช่
วยสนั
บสนุ
นการตั้
งรหั
ส (Code)และระบบพื้
นฐานองค์
กรUCCจะช่
วยในการ
สร้
างเครื
อข่
ายในลั
กษณะระบบเปิ
ดที่
สามารถเข้
าถึ
งได้
รวมถึ
งการหาพั
นธมิ
ตรและการสร้
าง
ระบบอิ
เล็
กทรอนิ
กส์
ซึ่
งจะเป็
นจุ
ดเริ่
มในการสร้
างความสั
มพั
นธ์
แบบBusiness-to-Business
(B2BRelationship) ระบบดั
งกล่
าวนี้
จะเรี
ยกว่
าUCCNET ที่
จะช่
วยเชื่
อมโยงข้
อมู
ลระหว่
าง
ในระบบโซ่
อุ
ปทานของอุ
ตสาหกรรมอาหาร
การประยุ
กต์
ใช้
ระบบโลจิ
สติ
กส์
ผู
้
ผลิ
ต จนไปถึ
งลู
กค้
าคนสุ
ดท้
าย โดยการลดต้
นทุ
นสิ
นค้
าคงคลั
ง ลดการเก็
บวั
ตถุ
ดิ
บ
ที่
มี
ปริ
มาณมากจนเกิ
นไปลดการเก็
บสิ
นค้
าคงคลั
งซึ่
งจะช่
วยให้
ลดต้
นทุ
นลงตลอดโซ่
อุ
ปทาน
และท�
ำให้
ต้
นทุ
นโดยรวมของสิ
นค้
าลดลง นอกจากนั้
น ในปั
จจุ
บั
นยั
งมี
การน�
ำระบบ
อิ
เล็
กทรอนิ
กส์
มาประยุ
กต์
ใช้
กั
บอุ
ตสาหกรรมอาหารที่
เน้
นการส่
งตรงและเป็
นอาหารที่
มี
อายุ
ในการเก็
บรั
กษาสั้
น เช่
นขนมปั
ง ไอศกรี
ม
หลั
งจากที่
น�
ำระบบUCCNETมาประยุ
กต์
ใช้
นั
้
นได้
พบความแตกต่
างในการใช้
เทคโนโลยี
และการลงทุ
นในการใช้
เทคโนโลยี
โดยมี
อุ
ปสรรคที่
ส�
ำคั
ญโดยเฉพาะในซู
เปอร์
มาร์
เก็
ต
ขนาดเล็
ก ดั
งนั้
น จึ
งมี
การปรั
บปรุ
งโดยการใช้
ระบบเครื
อข่
ายอิ
นเทอร์
เน็
ตที่
เรี
ยกว่
า World
Wide Retailers Exchange L ซึ่
งพบว่
ามี
ผู้
ประกอบการในระบบโซ่
อุ
ปทานเข้
ามาใช้
มากขึ้
น
และช่
วยลดต้
นทุ
นในระบบโซ่
อุ
ปทานได้
มากขึ้
นอี
กด้
วย
การน�
ำระบบการจั
ดการโลจิ
สติ
กส์
มาประยุ
กต์
ใช้
ในอุ
ตสาหกรรม
อาหาร
จากที่
ทราบกั
นว่
าการบริ
หารจั
ดการโลจิ
สติ
กส์
คื
อการขนส่
งสิ
นค้
าให้
ถู
กที่
ถู
กเวลาถู
กจ�
ำนวน
ในสภาพสิ
นค้
าที่
ปกติ
ส่
งไปถู
กสถานที่
และมี
ราคาที่
สามารถแข่
งขั
นได้
ดั
งนั้
นในการน�
ำระบบ
โลจิ
สติ
กส์
เข้
ามาประยุ
กต์
ใช้
กั
บอุ
ตสาหกรรมอาหารก็
ต้
องมี
การน�
ำเอาหลั
กการของโลจิ
สติ
กส์
ข้
างต้
นมาประยุ
กต์
ใช้
ดั
งเช่
นตั
วอย่
างของวอล-มาร์
ตซึ่
งกิ
จกรรมที่
จะต้
องพิ
จารณาหลั
กๆคื
อ
มี
การประมาณการณ์
ความต้
องการที่
แม่
นย�
ำ มี
ประสิ
ทธิ
ภาพในการจั
ดหาจั
ดซื้
อ มี
ความ
แน่
นอน ส่
งสิ
นค้
าได้
ตรงตามเวลา ซึ่
งหากต้
องการจะประยุ
กต์
ใช้
ระบบโลจิ
สติ
กส์
ให้
มี
ประสิ
ทธิ
ภาพได้
นั้
นจะต้
องมี
การจั
ดท�
ำระบบในองค์
กรขึ้
นซึ่
งจะต้
องมี
การพั
ฒนาดั
งนี้
[3]
• พั
ฒนาระบบการบริ
หารจั
ดการให้
มี
ประสิ
ทธิ
ภาพ
• พั
ฒนาระบบเทคโนโลยี
สารสนเทศ (IT) การใช้
ระบบ IT Logistics Management
InformationSystem (LMIS)ซึ่
งเป็
นระบบที่
มี
ประสิ
ทธิ
ภาพช่
วยในการเก็
บข้
อมู
ลการรายงาน
ความต้
องการของลู
กค้
าที่
มี
ความถู
กต้
องแม่
นย�
ำสู
งท�
ำให้
ประมาณการณ์
ความต้
องการสิ
นค้
า
ในโซ่
อุ
ปทานได้
อย่
างเหมาะสมลดการสู
ญเสี
ยและลดต้
นทุ
นในกระบวนการได้
• พั
ฒนาระบบการพยากรณ์
ความต้
องการ และการวางแผนการจั
ดหาจั
ดซื้
อ
• พั
ฒนาระบบการกระจายสิ
นค้
า สร้
างระบบการจั
ดการขนส่
ง และกระจายสิ
นค้
า
ให้
มี
ประสิ
ทธิ
ภาพ
• พั
ฒนาศั
กยภาพของบุ
คลากร ซึ่
งต้
องให้
บุ
คลากรขององค์
กรเข้
าใจภาพรวมและ
ความส�
ำคั
ญของระบบโซ่
อุ
ปทานรวมถึ
งระบบโลจิ
สติ
กส์
ว่
าจะสามารถแก้
ไขปั
ญหาในระบบ
โซ่
อุ
ปทานของอุ
ตสาหกรรมอาหารได้
อย่
างไร
ตลอดช่
วงระยะเวลา 10 ปี
ที่
ผ่
านมา
กลุ
่
มผู
้
ผลิ
ตกลุ
่
มผู
้
ขนส่
งและกระจาย
สิ
นค้
า และกลุ
่
มผู
้
ค้
าปลี
ก ได้
พยายาม
รวมกลุ
่
มเพื่
อที่
จะสร้
างพั
นธมิ
ตร
ในระบบห่
วงโซ่
อุ
ปทาน และน�
ำเอาหลั
ก
การของการจั
ดการโลจิ
สติ
กส์
เข้
ามา
ประยุ
กต์
ใช้
เพื่
อช่
วยในการแก้
ปั
ญหา
ทางด้
านต้
นทุ
นและสร้
างศั
กยภาพ
ในการแข่
งขั
นทางธุ
รกิ
จโดยการเพิ่
ม
ความสามารถในการขนส่
งกระจาย
สิ
นค้
า การลดต้
นทุ
นสิ
นค้
าคงคลั
ง
และกลยุ
ทธ์
ในการส่
งสิ
นค้
าไปสู
่
ผู้
บริ
โภคคนสุ
ดท้
าย
