- page 28

28 JAN 2017 FOOD FOCUSTHAILAND
SURF THE AEC
ด้วยเหตุนี้ธุรกิ จด้านอาหารจึงเป็ นสาขาที่ รัฐบาลประกาศสนับสนุ น
เริ่มตั้งแต่โครงการครัวไทยสู่ครัวโลกปี 2547และ โครงการThailandFood
Valley ซึ่งเริ่ มตั้งแต่ปี 2555 มี เป้าหมายเชื่อมต่อสถาบันการศึกษา ภาครัฐ
และภาคเอกชน เพื่อพัฒนาอุตสาหกรรมเกษตรแปรรู ป ส�ำหรั บรัฐบาล
ปัจจุบันนอกจากแนวคิ ดการจะเป็น “ประเทศไทย 4.0” ก็ยังมีการเสนอให้
ประเทศไทยเป็น “ชาติการค้า” ด้ านธุรกิจอาหารเช่นกัน
งานวิจัยยุทธศาสตร์ ชาติการค้ าและยุทธศาสตร์ การรวมกลุ ่มภาคี
ธุรกิจของทีดีอาร์ไอซึ่งจัดท� ำให้ส�ำนักงานนโยบายและยุ ทธศาสตร์การค้ า
พบว่าแนวคิคหลั กที่จะช่วยพัฒนาให้ ไทยเป็ นชาติการค้ าที่ เข้มแข็ งได้
มีอยู่ 2ข้อ
ข้อแรก ผู้ผลิตวัตถุดิบและผู้ประกอบการภายในประเทศจะต้องประสาน
เป็นห่วงโซ่มูลค่า (Value chain) อาหารที่เข้มแข็ง เนื่องจากอุตสาหกรรม
อาหารในปัจจุบันต้องเผชิญกั บความท้าทายในเรื่ องของการตรวจสอบ
มาตรฐานสุขอนามัยที่ เข้มงวดของประเทศผู้น�ำเข้าอาทิ ต้องได้รับการรับรอง
ว่าผ่าน “ระบบการตรวจสอบยอนกลับ” (Traceability) ที่ช่วยให้ตรวจได้ว่ า
วัตถุดิ บมาจากแหล่งผลิตที่ สะอาดและปลอดภัย นอกจากนี้ อาจยั งต้อง
เผชิญมาตรการอื่นๆ เช่น เรื่องการผลิตที่ไม่ ใช้แรงงานทาสหรือไม่ ท�ำลาย
สิ่งแวดล้อม
ข้อที่สอง หากอุตสาหกรรมอาหารของไทยมุ่งจะเข้าไปแข่งขันในตลาด
ต่างประเทศให้ได้ นั้น ผู้ผลิตวัตถุดิ บและผู้แปรรู ปอาหารของไทยจะต้อง
สามารถเชื่อมต่อและตอบสนองกับตลาดต่างประเทศอย่างรวดเร็ ว
อย่างไรก็ดี ทีดีอาร์ไอพบว่าหนึ่งในอุปสรรคส�ำคัญที่ท�ำให้เราไม่สามารถ
พัฒนาในสองประเด็นดั งกล่าวได้คือการขาดข้อมูลที่ แม่นย�ำและการเขื่ อมต่อ
ข้อมูลระหว่างผู้ประกอบการในห่วงโซ่มูลค่า
ในต้นน�้ ำของห่วงโซ่ มูลค่ าประกอบด้วยเกษตรกรรายเล็กจ�ำนวนมาก
เช่ น ชาวนาไทยในภาคกลางมีพื้นที่ การเพาะปลูกเฉลี่ ย 16 ไร่ต่อราย
ในขณะที่การรวมตั วในรูป “สหกรณ์การเกษตร” ซึ่ งมีจ�ำนวน 3,600 แห่ง
ทั่วประเทศ เกิ นครึ่งเป็ นสหกรณ์ขนาดเล็ก ท�ำให้การเข้าถึงข้อมูลราคาและ
แนวโน้ มตลาดที่ทันการณ์มีต้นทุ นในการด� ำเนินการที่ สู งไม่ คุ้ มค่าต่อ
การลงทุนจัดท�ำข้ อมูลเอง
ปัญหาดังกล่าวเกิดขึ้นเช่ นเดียวกับผู้ประกอบการในส่วนกลางน�้ำและ
ปลายน�้ำของห่ วงโซ่มูลค่ากล่าวคือผู้แปรรูปสินค้าและผู ้ส่งออกสินค้าอาหาร
รายย่อย การไม่มีข้อมูลหรื อมีข้อมู ลเกี่ยวกั บตลาดต่างประเทศที่ ไม่ลึก
เพียงพอในการน� ำมาใช้ในการตัดสินใจเชิงธุรกิจเช่ นกัน เช่นข้อมูลแนวโน้ม
ของความต้องการของสินค้าในตลาดในระยะสั้นและระยะปานกลางรายชื่อ
ผู ้ประกอบการที่มีความสนใจในการน� ำเข้ าสิ นค้าไทย การวิ เคราะห์
ผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงของนโยบายในประเทศที่จะมีผลกระทบ
ต่อความต้ องการของจ�ำนวนสิ นค้ าและรายชื่อคู่ แข่งในตลาดสิ นค้ า
รายละเอียดเกี่ยวกับจุดอ่อนจุดแข็งของสินค้าที่ทดแทนและข้อมูลเกี่ยวกับ
มาตรฐานสินค้าที่สามารถวางจ�ำหน่ ายได้
สหรัฐอเมริกาเป็ นตัวอย่างที่ดีในเรื่องนี้ ในทุ กๆ เดือนกระทรวงเกษตร
ของสหรัฐอเมริกาจะจัดท�ำรายงานสภาพความต้องการของตลาดและก� ำลัง
ธิปไตร แสละวงศ์
Tippatrai Saelawong
Senior Researcher
ThailandDevelopment Research Institute (TDRI)
จุ ดเริ่มต้นและอุปสรรคการเป็น
สำ �หรับธุรกิ จอาหาร “ชาติกา ค้า”
ปฏิเสธไม่ได้ว่าธุรกิจการผลิตและการค้าสินค้าอาหารเป็นธุรกิจที่ส�ำคัญ
ของเศรษฐกิ จไทยเนื่ องจากมี ห่วงโซ่ การผลิ ตที่ เชื่ อมโยงตั้ งแต่
เกษตรกรรม อุตสาหกรรม และธุรกิจส่งออกในเชิงมูลค่า เพียงแค่ภาค
เกษตรกรรมก็มีมูลค่าร้อยละ 8-10 ของจีดีพี ส่วนในเรื่ องการจ้างงาน
ธุรกิจเหล่านี้ครอบคลุ มร้อยละ 30ของการจ้างงานของไทย เช่น โรงงาน
แปรรูปอาหาร โรงแรม และร้านอาหาร เป็นต้ น