- page 45

STRATEGIC R & D
45
JAN 2017 FOOD FOCUSTHAILAND
การค้าและข้อกำ�หนดต่างๆ ของอียู
แมลงในฐานะอาหาร: อาจเป็ นแนวคิดที่พิลึกสุดๆ ที่คุ ณเคยได้ยิน แต่ก็อาจเป็น
แนวคิดที่ สมเหตุผลที่ สุดด้วยเช่นกัน เนื่ องจากแมลงถือเป็นแหล่งอาหารที่ดีที่สุด
ยิ่งกว่าเนื้อวัวสัตว์ปี กหรือเนื้อหมู
หลายประเทศในโลกให้การยอมรั บการบริโภคแมลงว่าเป็นเรื่องธรรมชาติ แม้
จะมีความแตกต่างกันในการบริโภคในประเทศเดียวกันอยู ่บ้าง เช่ น ในประเทศ
เม็กซิโกและประเทศไทย ในยุโรปแมลงเริ่มเข้ามาอยู่บนโต๊ะอาหารมากขึ้นในช่วง
2-3ปีที่ผ่านมาแมลงได้รับการยอมรับมากขึ้นเรื่อยๆในแง่ที่เป็นแหล่งอาหารที่ยั่งยืน
และบางแห่งถึงกับมองว่าเป็นอาหารที่ ทันสมัยแต่ก่อนที่จะมาถึ งจุดนี้ต้องก้าวผ่ าน
จุดอี๋ หรื อ Yuck factor ให้ได้ก่อน อาร์ เธอร์ แคพแพลน ใช้ ค�ำนี้ในการนิยาม
ความหมายของการตอบสนองตามสัญชาตญาณเมื่ อเผชิญหน้ากับสิ่งใหม่ๆ ที่ไม่ รู้จั ก
(ที่มา: Ethical aspects of insect production for food and feed. Journal of
InsectsasFoodandFeed,M.Gjerrisetal.2016)ในที่ นี้รวมถึงรูปพรรณสัณฐาน
ที่น่ าขยะแขยงตามความรับรู้แบบเดิมๆ เกี่ยวกับแมลงโดยเฉพาะในความนึกคิด
ของคนทางซี กโลกตะวันตกอย่างไรก็ตามการขาดภูมิหลังและความรู้ เกี่ ยวกับแมลง
โดยรวมอาจส่ งผลดีต่ อการยอมรับในโลกตะวันตกเนื่ องจากผู้บริโภคจะเปิดรับต่อ
ผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ ได้มากกว่ า
ในแง่ เศรษฐกิจโลกการค้ามักมาพร้อมกฎข้อบั งคับต่างๆและกฎข้อบั งคับเหล่านี้เอง
ที่ อาจถูกมองว่ าเป็นอุปสรรคต่ อการเติบโตของธุรกิจด้ านแมลง อย่างไรก็ตาม
การพิ สูจน์ทางวิทยาศาสตร์ รวมถึ งความสนใจและความท้าทายต่างๆ จะเป็นตัว
กระตุ้นหลักที่ น�ำไปสู่ การเปลี่ยนแปลง สหภาพยุโรปถือได้ว่าเป็ นผู้เบิ กทางกับ
การเปลี่ยนแปลงส� ำคัญหลายๆอย่างที่ เกิดขึ้น เช่นการยอมรับและการควบคุมการใช้
แมลงเป็นอาหารในระดั บสหภาพ ในเดือนตุลาคม 2558 องค์การความปลอดภั ย
ของอาหารแห่งยุโรป (European Food Safety Authority; EFSA) ซึ่งเป็นผู้แทน
คณะกรรมการด้านวิทยาศาสตร์ที่ให้ค�ำแนะน�ำเกี่ยวกับกฏหมายอาหารของสหภาพ-
ยุโรป ได้น� ำเสนอรายงานอย่างเป็นทางการเกี่ยวกับความปลอดภัยของการบริโภค
แมลงชนิดต่างๆและในหนึ่ งเดือนต่อมาได้มีการปรั บปรุงกฎข้อบังคับเกี่ ยวกับอาหาร
รูปแบบใหม่ (EUNovelFoodRegulation)ข้อบังคับนี้ ว่าด้วยการน�ำเสนอผลิตภัณฑ์
อาหารที่ ไม่เป็นที่ แพร่หลายในตลาดยุโรปก่อนปี 2540 โดยมี การน�ำแมลงที่น�ำมา
เป็นอาหารเข้ ามารวมไว้ในข้อบังคับดังกล่าวด้วย นอกจากนี้ กระบวนการยื่ นขอ
อนุ ญาตการน�ำเข้าผลิ ตภัณฑ์ อาหารดังกล่าวได้ถูกย้ ายมาไว้ในส่ วนกลาง เพื่ อ
ป้องกันการใช้ดุลยพินิจตามอ�ำเภอใจ และลดเวลาในการด�ำเนินการ รวมถึงเพื่อ
การปรับปรุงในด้านอื่นๆด้วย
ตั้งแต่เดือนมกราคม2561ผู้ลงทุนทั่ วโลกสามารถเตรียมพร้อมเพื่ อยื่นเอกสาร
ที่เข้ าข่ายอาหารรูปแบบใหม่ได้ หากแต่ในความเป็ นจริงขั้ นตอนต่างๆ อาจไม่ได้
ตรงไปตรงมาเหมือนที่เห็นแม้ว่าใบค�ำร้องสามารถถูกส่งตรงไปยังศูนย์ประสานงาน
กลางที่เดียวเท่านั้น เช่ น ที่คณะกรรมาธิการยุโรป แต่ เอกสารที่ถูกส่งอาจมาใน
รูปแบบต่างๆกัน เช่น
• ค�ำร้องส�ำหรั บผลิตภั ณฑ์อาหารชนิ ดใหม่ พร้อมจุดประสงค์อย่างละเอียด
ในการน�ำเสนอผลิตภั ณฑ์นั้นๆสู่ตลาด
• ค� ำร้องส� ำหรับผลิตภัณฑ์อาหารดั้งเดิมจากประเทศที่ สาม ที่ใช้เวลาใน
การด� ำเนินการขออนุ ญาตสั้นกว่า แต่ ต้องมีข้อมู ลความปลอดภัยในการบริโภค
ย้อนหลังไม่ ต�่ำกว่า 25ปี
• ค� ำร้องตามข้ อบังคั บปัจจุ บั น ซึ่ งต้องน�ำส่ งไปยั งประเทศสมาชิ กอียู
ที่ผลิตภั ณฑ์นั้นๆจัดอยู่ในหมวดอาหารชนิดใหม่
ในทุกกรณีข้างต้นบริษัทต่างๆที่ต้องการยื่นขอค�ำรับรองผลิ ตภัณฑ์ควรร่ วมมือ
อย่างเต็มที่ เนื่องจากการได้รับอนุญาตเพียงครั้งเดี ยวจะส่งผลดีกับผู้ ส่งออกสินค้า
ชนิดเดียวกั นทั่วโลก สิ่ งหนึ่งที่ ต้องน� ำมาพิจารณาคื อเรื่องของผู้ประสานงานและ
ผู้ยื่นค�ำร้อง ซึ่งจะเป็นผู้รับผิดชอบต่อความส� ำเร็จของอุตสาหกรรมทั้งหมด
ความคาดหวั งในตอนนี้ คือ ให้เกิดความร่วมมือกันในระหว่างผู้ประกอบการทั่วโลก
เพื่อให้เกิ ดความเข้าใจเกี่ยวกับข้อก�ำหนดต่างๆในการยื่นค�ำร้องและให้ความร่วมมือ
อย่างมีประสิ ทธิภาพ แม้ว่ าการปรับข้ อก�ำหนดของอี ยูอาจไม่ใช่ค� ำตอบที่ชัดเจน
ในตอนนี้ แต่ก็ช่วยเสริมให้เกิดการเติบโตเพิ่ มขึ้นในธุ รกิจที่ก�ำลังต้ องการเป็นที่ยอมรับนี้
AFFIA
การที่อุตสาหกรรมใหม่ๆ พร้อมที่ จะพัฒนาอย่างรวดเร็วและยั่งยืน การได้รับความ-
สนับสนุนในด้านต่ างๆล้วนมีความส�ำคัญไม่ว่าจะเป็นเงินลงทุนการวิจัยและพัฒนา
หรือด้านข้อก�ำหนดต่างๆ ดังนั้นการช่วยเหลือข้ามองค์กรยั งคงเป็นเรื่ องที่ส�ำคั ญมาก
การร่วมมื อกันระหว่างผู ้ลงทุนที่มี จุดมุ่ งหมายเดียวกั นจะน�ำไปสู่ความมั่นใจและ
ความเข้มแข็งทั้งในระดับปัจเจกและระดับนานาชาติ
The ASEAN Food and Feed Insect Association (AFFIA) ซึ่ งเพิ่งเปิดตัวขึ้น
เมื่อวันที่ 23สิงหาคม2559 เกิดขึ้นจากแรงจูงใจด้านความร่วมมือของสมาชิก11คน
ในภูมิภาคเอเชีย และยังคงเปิดรับสมาชิกใหม่ในภูมิภาคนี้ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อการ-
ร่วมมือกันอย่างมีประสิทธิภาพระหว่ างภาควิจัยและภาคอุตสาหกรรมการผลิตแมลง
เพื่อเป็นอาหารส�ำหรับมนุษย์และอาหารสัตว์ คณะกรรมการบริหารได้รับเลือกเมื่อไม่
นานมานี้ ประกอบด้วย มร.มาซิ โม่ เรเวอร์เบรี่ (ผู้อ�ำนวยการ) มิส แอนน์ ดี เกอร์รี่
(เลขานุการ) ดร.วศะพรจันทร์พุฒ (เหรัญญิก) ดร.ไพจิตรแสงชัย (รองผู้อ�ำนวยการ)
และมร.บาร์ท เวอร์สแตเพน (ผู้ ประสานงานด้านการวิจัยและพัฒนาผลิตภั ณฑ์)ด้วย
จุดประสงค์เพื่อพัฒนาอุตสาหกรรมอาหารและอาหารสัตว์จากแมลงในภูมิภาคเอเชีย
ตะวันออกเฉียงใต้ และขยายไปยังภูมิภาคอื่นๆคณะกรรมการจะก�ำหนดทิศทางแผนงาน
ส�ำหรับปี 2560 และหารื อเกี่ยวกั บข้อก� ำหนดด้านอาหารและอาหารสัตว์ของอียู
รวมถึงการท�ำงานร่วมกับองค์การอื่นๆอย่าง International Platform for Insectsas
FoodandFeed (IPIFF) ในอียู หรือWovenNetwork ในประเทศอังกฤษ เป็นต้น
จากการประสานงานและร่ วมก่อตั้งโดยมร.นาธาน เพรทิ เซลจากบริษัทที่ ปรึกษา
AETSทางสมาคมได้เข้าร่วมในงานต่างๆในกรุงเทพฯไม่ว่าจะเป็นงานชิ มผลิตภัณฑ์
จากแมลง “The Chef and The Bug” งานประชุมเกี่ยวกับข้อก�ำหนดของอียูด้าน
อาหารรูปแบบใหม่และกรณีพิเศษเกี่ยวกับแมลง (EUNovel FoodRegulationand
the Special Case of Insect) และการอบรมระยะสั้นเกี่ ยวกับการใช้แมลงเพื่อเป็น
อาหารและอาหารสัตว์ (Insects as Food and Feed) ซึ่งจัดโดยมหาวิทยาลัย
เกษตรศาสตร์ ข้อมูลที่น�ำเสนอในงานดังกล่ าวรวมถึงรูปภาพสามารถเยี่ยมชมได้ จาก
เว็บไซต์ของทางสมาคม www.affia.orgทางสมาคมยินดีตอบค�ำถามผ่านทางอีเมล์
contact@affia.org
PhotoCourtesy of "TheChef andTheBug, 25th October 2015"