- page 39

SCIENCE & NUTRITION
39
SEP 2016 FOOD FOCUSTHAILAND
เอกสารอ้างอิง/References
วันเพ็ญมีสมญา. 2538. ผลการรักษาโรคอ้วนในผู้หญิงด้วยเมล็ดแมงลักสกัด.
วิทยานิพนธ์ วิทยาศาสตรดุษฎีบัณฑิตสาขาโภชนศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์
โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล.
สำ�นักงานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล. 2559. แมงลัก.
จากhttp://medplant.mahidol.ac.th/pubhealth/ocimbas.html และ
www.medplant.mahidol.ac.th/poisonpr/docs/0546.htm
อาณดี นิ ติธรรมยง. 2553. ใยอาหารกับสุขภาพ. สถาบันโภชนาการมหาวิทยาลัย
มหิดล.
อโนชาอุทั ยพัฒน์ อรุณี สาระยาจันทราชัยพานิชสุทิ นศิริไพรวันปลื้มจิ ตต์โรจนพันธ์.
2530. การศึกษาความป็นพิษของเมล็ดแมงลัก. การสัมมนาเรื่ องการพัฒนาการ
ใช้ยาสมุ นไพรทางคลินิกและการวิจัยทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีของสมุนไพร
ที่ใช้รักษาโรคเขตร้อน. มหาวิทยาลัยมหิ ดลศาลายา.
PuwasteinP,JudprasongK,SridonpaiP,SaiwanT.2015.ThaiFoodComposi
tionTables. 2nd edition. Instituteof Nutrition, Mahidol University.
เพศหญิงที่มี ดัชนีมวลกาย (Body Mass Index; BMI) มากกว่าหรือเท่ ากับ 25 กิโลกรั มต่อ
ตารางเมตรและเป็นโรคอ้วนลงพุงจ�ำนวน22คน รับประทานเมล็ดแมงลักสกัดวันละ4กรัม
ก่อนอาหารมื้อเช้าหรื อมื้อกลางวัน และก่อนอาหารมื้อเย็น รวมวันละ 2 มื้อ มื้อละ 2 กรัม
โดยน�ำมาผสมกับน�้ำ200มิลลิลิตร (1แก้ว) จนพองตัวเต็มที่ ผลปรากฏว่าผู้ป่ วยโรคอ้วน11คน
มีการตอบสนองต่ อการบริโภคเมล็ดแมงลักสกัดโดยมีน�้ำหนักตัวลดลง1-4กิโลกรัม (ค่ าเฉลี่ย
1.32 กิโลกรั ม) ภายในระยะเวลา 12 สัปดาห์ ส่วนผู ้ป่วยโรคอ้วนอีก 11 คน ไม่ตอบสนอง
ต่อการบริโภคเมล็ดแมงลั กสกัด แต่ให้ความเห็นว่าตรงกันว่าเมื่อกินเมล็ดแมงลักสกัดแล้ ว
ท�ำให้รู้สึกอิ่ม
การใช้เมล็ดแมงลักช่วยป้ องกันโรคอ้วนหรื อช่วยในการลดน�้ำหนั ก มีข้อควรระวังคือ
ไม่ควรบริโภคแทนอาหารมื้อหลัก เพราะจะท�ำให้ ร่างกายได้รับสารอาหารไม่เพี ยงพอหรือ
ขาดสารอาหาร โดยเฉพาะสารอาหารกลุ่มจุลโภชนาหาร ซึ่งได้แก่ แร่ธาตุต่างๆ
การใช้เมล็ ดแมงลักช่วยในการขับถ่าย เมล็ดแมงลั กช่วยการขับถ่ายเนื่องจากเมือก
ซึ่งเป็นใยอาหารที่ร่างกายไม่สามารถย่อยได้จะช่วยเพิ่มกาก กระตุ้นล�ำไส้ ให้เกิ ดการบีบตัว
หรือเคลื่ อนไหว ท�ำให้ ขับถ่ ายสะดวกขึ้น จากการทดลองให้อาสาสมั ครบริโภคเมล็ดแมงลัก
ปริมาณ2ช้อนชาผสมน�้ำ240มิลลิลิตรพบว่าสามารถเพิ่มปริมาณอุจจาระและจ�ำนวนครั้ง
ในการขับถ่ายและท�ำให้อุจจาระอ่ อนตัวกว่าปกติ
นอกจากนี้ยังมีการศึกษากับผู้ป่ วยภายหลังการผ่าตัดต่อมลูกหมากและนิ่วในไต โดยให้
กินเมล็ดแมงลักบดเป็ นผง ปริมาณครึ่งช้อนชา 1 ช้อนชาหรือ 1 ช้อนชาครึ่ง ผสมในน�้ำ 150
มิลลิลิตร วันละ 3 ครั้ง หลังอาหาร เป็นเวลา 3-8 วัน เปรียบเที ยบกับผู ้ป่วยกลุ่มควบคุม
ที่ไม่ได้ กินเมล็ดแมงลักผง พบว่าสัดส่วนอาการท้ องผูกหลังการผ่าตัดของผู้ป่ วยกลุ่มควบคุม
ที่ไม่ได้รับเมล็ดแมงลั กเท่ากับร้อยละ 80.6 ในขณะที่ กลุ่มที่ได้รับเมล็ดแมงลั กผงมีสัดส่วน
ของอาการท้องผูกเท่ากับร้อยละ 13.3, 31.6 และ 10.5ตามล�ำดั บ จะเห็นว่าเมล็ดแมงลัก
สามารถลดอาการท้องผูกของผู้ป่ วยภายหลังการผ่าตัดได้
คุณสมบัติของใยอาหารต่อการก� ำจัดสารพิษ ความสามารถในการเกิดเจลของเมือก
แมงลักซึ่งเป็ นใยอาหารที่ละลายน�้ำได้ ท� ำให้มวลอาหารที่เรารับประทานเข้ าไปมีความ-
ข้นหนืดสูงเมื่อผ่านล� ำไส้เล็กและล�ำไส้ใหญ่ ส่งผลท�ำให้การดู ดซึมสารอาหารและสารอื่ นๆ
รวมทั้งสารพิษและสารก่ อมะเร็งลดลง นอกจากนี้ยังพบว่ าใยอาหารที่ละลายน�้ำได้ช่วยเพิ่ม
การขับน�้ ำดีและสารจ�ำพวกสเตียรอยด์ในอุ จจาระ ซึ่งมี ความสัมพั นธ์ กับการลดระดั บ
คอเลสเทอรอลในเลือด น� ำไปสู่การลดความเสี่ ยงของโรคหัวใจและหลอดเลือด สมมติฐาน
ความสัมพันธ์ของใยอาหาร-กรดน�้ำดี -คอเลสเทอรอล คือ เมื่ อใยอาหารท�ำให้ การขับถ่าย
กรดน�้ ำดีเพิ่ มขึ้น หากอัตราการสังเคราะห์ คอเลสเทอรอลไม่สมดุ ลกับการสูญเสียของ
คอเลสเทอรอลไปกับกรดน�้ำดี จะท�ำให้ปริมาณของคอเลสเทอรอลในเลือดลดลง
ข้อควรระวังในการบริโภคเมล็ ดแมงลัก ห้ามบริโภคเมล็ ดแมงลักที่ ไม่พองตัวหรือยัง
พองตัวไม่เต็มที่ เนื่องจากจะท�ำให้เกิดการดูดน�้ ำจากล�ำไส้ มี ผลท�ำให้เกิดอาการขาดน�้ำ
การทดสอบความเป็นพิษของเมล็ ดแมงลัก จากการทดสอบความเป็นพิ ษแบบ
เฉียบพลันของเมล็ดแมงลักที่พองตัวแล้วในหนู แรท โดยให้กินปริ มาณ 5 กรัมต่อน�้ำหนักตัว
1กิโลกรัม เพียงครั้งเดี ยวพบว่าไม่มี สัตว์ ทดลองตายภายใน24ชั่วโมงและ 7 วันส่วนการ-
ทดสอบความเป็นพิษแบบกึ่ งเรื้อรังในหนู กระต่ายและแมว โดยให้กินในปริมาณ 1 กรัมต่อ
น�้ำหนักตัว 1 กิ โลกรัมติดต่อกันเป็นเวลา 10 วันพบว่าเมล็ดแมงลักไม่มี พิษต่ออวัยวะต่างๆ
โดยสัตว์ ทดลองทุกตัวอยู่ในสภาพปกติ ส�ำหรับการทดสอบความเป็นพิษแบบเรื้อรั ง โดยให้
หนูแรทกินเมล็ดแมงลักที่พองตัวแล้วในปริมาณ 0.25, 0.5, 1 และ 2 กรัมต่อน�้ำหนักตัว 1
กิโลกรัม เป็ นเวลา12สัปดาห์ ไม่ พบการเปลี่ยนแปลงของเนื้อเยื่อตับล�ำไส้เล็ กและล�ำไส้ใหญ่
เมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มควบคุมนอกจากนี้ยังมีการศึกษาความเป็นพิษแบบเฉียบพลันแบบ
กึ่งเรื้อรัง และแบบเรื้อรัง ของเมล็ดแมงลักที่พองตัวแล้วในหนูแรท โดยให้ กินในปริมาณ
0.3, 0.5และ1กรัมต่อน�้ำหนักตัว1กิโลกรัม เป็นเวลา1 วัน1สัปดาห์ และ1ปี ซึ่งก็ไม่พบ
ความเป็นพิษใดๆ เช่นกัน
eatenhairybasil seedpowder. Itwas found that theproportion
of constipation after surgery of the patients in control group
who had not eaten hairy basil seed powder equaled 80.6
percent.Whereas thegroupwithhairybasil seedpowder had
the proportion of constipation by 13.3, 31.6 and 10.5 percent
respectively. It canbe seen that hairy basil seeds can reduce
constipation after surgery.
Medicinal Values of Dietary Fiber for
Detoxification The gelation capacity of mucilage of
hairybasil seeds, which is solubledietary fiber, will cause the
massesof foodconsumedbyus tobe thickenedwhenpassing
through small and large intestines. Accordingly, it will reduce
the absorption of nutrients and other substances, including
toxic substances and carcinogen. Furthermore, it was found
thatsolubledietaryfiberwillhelp increase thedischargeofbile
and steroid in stools, which is related to cholesterol lowering
that leads to the mitigation of coronary heart disease. The
assumed relations betweendietary fiber-bileacid-cholesterol
are thatwhendietaryfibercausesan increase in thedischarge
of bileacid, if thecholesterol synthesis rate isnot balancewith
the lossof cholesterolwithbileacid, thequantityof cholesterol
will be lowering.
Caution for the Consumption of Hairy Basil
Seeds Do not eat hairy basil seeds that are not swollen or
not fully swollenbecause it will cause theabsorptionof water
from intestines, resulting in dehydration.
Toxicity Test of Hairy Basil Seeds According to
the acute toxicity test of swollen hairy basil seeds in rats by
making them eat the seeds of 5 grams per 1 kilogram body
weight for onlyasingle time, itwas found that not anyof them
died within 24 hours and 7 days. For semi chronic toxicity
test in rats, rabbitsand cats, with thequantityof 1gramper 1
kilogram body weight taken continuously for 10 days, it was
found that thehairybasil seedsdonothaveany toxiceffectson
variousorgansystems.Everyanimalwas innormal condition.
For chronic toxicity test bymaking rats eat the swollen hairy
basil seeds of 0.25, 0.5, 1 and 2 kilograms per 1 kilogram
bodyweight for12weeks, therewasnochangeof liver tissue,
small and large intestines, when comparing with the control
group. Furthermore, therehadbeen studyon theacute, semi
chronic, and chronic toxicity, of swollen hairy basil seeds in
rats bymaking them eat 0.3, 0.5, and 1 gram per 1 kilogram
bodyweight for 1 day, 1week, and 1 year, and not any toxic
effectswere found aswell.