- page 59

SOURCE OF ENGINEER
59
AUG 2016 FOOD FOCUSTHAILAND
นวคิดของการประเมินผลกระทบที่เกี่ ยวข้องกับทรั พยากรน�้ำริเริ่มโดยศาสตราจารย์
นักวางแผนชุมชน แห่งมหาวิทยาลั ยบริติชโคลัมเบีย ประเทศแคนาดา คือMathis
Wackernagel และWilliamRees (Wackernagel,M. และRees,W.,1996;Wack-
ernagel และคณะ, 1997) ในหนังสือเรื่องOur Ecological Footprint : Reducing Human
Impact on the Earth โดยได้ให้นิยามของค�ำว่า รอยเท้ านิเวศน์ หรือEcological footprint
ซึ่งเป็นการประเมินความต้องการทางด้านระบบนิเวศน์ (เฮกตาร์ )ต่อจ�ำนวนประชากรโลกเพื่อ
รองรับความต้องการทางด้านอุ ปโภคบริโภค ไม่ว่าจะเป็นที่ดิ น พลังงาน น�้ำ และก๊ าซ
คาร์บอนไดออกไซด์ (ประสิทธิ์ สัจจพงษ์,2554) จนกระทั่งพัฒนามาเป็นค� ำว่ารอยเท้าคาร์บอน
หรือ Carbon footprint ในช่วงปี พ.ศ. 2543 และพัฒนาต่ อมาเป็นค�ำว่า รอยเท้าน�้ำ หรือ
Water footprint อันเนื่องจากกิจกรรมของมนุษย์ส่วนใหญ่มีการใช้ น�้ำและท�ำให้น�้ ำปนเปื้อน
มลพิษต่างๆไม่ว่าจะเป็นกิจกรรมจากภาคเกษตรกรรมภาคอุตสาหกรรมภาคชุมชนภาคครัวเรือน
เป็นต้น (Hoekstra และคณะ, 2011) “รอยเท้ าน�้ำ” ได้ถูกกล่าวขึ้ นอีกครั้งประมาณปี พ.ศ.
2545 โดยศาสตราจารย์ ArjenHoekstraประเทศเนเธอร์แลนด์ จากองค์การยูเนสโก-ไอเอชอี
(UNESCO-IHE) โดยนิยามว่า Water footprint เป็นดัชนีชี้วัดปริมาณน�้ ำจืดที่ มองครอบคลุม
ทั้งในส่วนการใช้น�้ ำโดยตรงและการใช้น�้ำทางอ้อมของผู้บริโภคและ/หรื อผู้ผลิต โดยค�ำนวณ
ปริมาณการใช้น�้ำตลอดทั้งห่วงโซ่การผลิตสินค้ าหรือบริการทั้งปริมาณน�้ำที่ใช้ไปและปริ มาณ
น�้ำเสียที่ ปล่อยออกมา พร้อมทั้งแสดงให้เห็นสถานที่และเวลาที่ดึงน�้ ำมาใช้ ท� ำให้ Water
footprint เป็นดัชนีชี้วัดที่ชัดเจน (HoekstraและHung, 2002) ประเภทของWater footprint
แบ่งได้เป็น6ประเภทดังจะยกตัวอย่าง 3ประเภทที่นิยมในการประเมินดั งนี้
1.Water Footprint ของผลิตภัณฑ์ (Water footprint of a product) หมายถึ งปริมาณน�้ำ
ที่ใช้ในกระบวนการผลิตสินค้าทั้งทางตรงและทางอ้อม เช่นWater footprintของเนื้อวัว1,000
กรัม เท่ากับ15.5ลิตรซึ่งค�ำนวณปริมาณน�้ำจากผลรวมของ
ทุกขั้นตอนตลอดห่ วงโซ่ของการผลิตสิ นค้า และบริการ
ดังนั้นค่าWater footprint ของเนื้อวัวก็ คือการใช้น�้ำตั้ งแต่
การปลูกพืชเพื่อให้วัวได้ใช้เป็นอาหารน�้ำที่ใช้ ในการบริโภค
ของวัวรวมถึงน�้ำที่ ใช้ในการแปรรูปเนื้อสัตว์นั่นเอง
Water footprint ของเนื้อวัว
1,000กรัม เท่ากับ15.5ลิตร
Water footprint ของชีส
1,000กรัม เท่ ากับ5ลิตร
Water footprint ของข้าว
1,000กรัม เท่ากับ2.5ลิตร
รูปที่ 1 ตั วอย่างWater Footprint ของผลิตภัณฑ์
Figure 1 Examples ofWater Footprint of Products
ที่มา/Source: www.brazzale.com , 2014
term ‘water footprint’ was roughly mentioned again in
the year 2002 by Professor Arjen Hoekstra, UNESCO-
IHE, the Netherlands and its definition of the term ‘water
footprint’ is an indicator to measure inland water which
covers direct and indirect uses of water by consumers
andmanufacturers. It iscalculatedby theamount ofwater
used from thechainsofmanufacturingproductsorservices
both from theamount of thewater usedandcontaminated
water, together with time and place indicatedwhenwater
is put to use. As a result, water footprint is a clear-cut
indicator (Hoekstra andHung, 2002).Water footprint can
begrouped into6 categories. Examplesof three common
used categories are as follows:
1.Water footprintof aproduct means theamount of
water used during the process ofmanufacturingproducts
both directly and in directly, such as water footprint of
the beef for 1,000 grams, equal to 15.5 Liters, which has
beencalculatedwhen theamount ofwater from theentire
processofmanufacturingproductsandservices.Therefore,
the water footprint of the beef displays the uses of water
starting from growing plants for oxen to consume, water
for oxen consumption, towater for processing the beefs.
2.Water footprint of national consumption means
the amount of water used when manufacturing products
and services, along with water footprint of national
consumption,whichmeans theamountofwaterusedwhen
manufacturing products and services depending on the
demands of populations within the nation. For example,
the measurement of water footprint in U.S.A is equal to
821,354hectaresperyearor82millioncubicmeters.Water
footprint is averagely classified into agriculture, industry,
andhousehold for 84, 12, and4percent consecutively (as